maandag 25 juni 2012

Wat moet Veronika als Bálint naar het buitenland gaat?

“Bálint gaat naar het buitenland,” verzucht Veronika néni. Haar kleinzoon, een gediplomeerde tegelzetter, heeft van zijn baas het aanbod gekregen om een aantal maanden op een project in Nederland of Duitsland te gaan werken. De jongen haalde twee jaar geleden zijn diploma, maar van zijn salaris, iets meer dan 300 euro per maand, valt ook in Hongarije niet te leven. De Hongaarse bouw ligt volkomen stil, zeker in de arme provincie Nógrád waar de familie woont. Hij mag blij zijn dat deze gelegenheid zich voordoet.
Voor Veronika betekent zijn vertrek meer dan gewoon een kleinzoon die weggaat. Bálint is de steun en toeverlaat van zijn grootouders. Hij was het die afgelopen voorjaar hun stukje land heeft omgeploegd, hij heeft geholpen met het opstapelen van de enorme stapel stookhout op hun hof, hij springt in bij al het zware werk dat zijn grootvader, die twee jaar geleden een deel van zijn voet kwijtraakte wegens adervernauwing, niet meer zelf kan doen.
Op Veronika’s koelkast hangt een koelkastmagneet met het logo van regeringspartij Fidesz, en Bálints moeder, leeft samen met een lokaal gemeenteraadslid van Fidesz. Maar dat verandert er weinig aan dat Bálint niet rond kan komen en dat hij thuis node zal worden gemist. Hij is niet de enige. De afgelopen twee jaar zag Hongarije een uitstroom van artsen, verpleegsters en vaklieden, maar ook van ongeschoolde zigeuners die thuis geen enkele kans op werk maken. Hongaarse hoertjes doken op in de ramen van Amsterdam en de straten van Zürich.
Volgens een prognose van het Hongaars statistisch bureau krimpt de bevolking mede door migratie tot 2030 zo’n acht procent. Volgens onderzoek van opiniebureau Tarki heeft de emigratie het hoogste punt sinds de val van het communisme bereikt. Begin 2012 wilde 20 procent van de volwassen Hongaren enkele maanden tot jaren naar het buitenland. Zeven procent overweegt definitieve emigratie. Van de jongeren onder de dertig wil haast de helft weg.


zondag 17 juni 2012

Raszuivere Hongaar


Holocaust-monument langs de Donau
De Hongaarse Medische Onderzoeksraad deed afgelopen week aangifte tegen een genetisch diagnostisch bedrijf dat een Jobbik-parlementariër op raszuiverheid heeft getest. De man, wiens naam onbekend is gebleven, kreeg op papier de garantie dat hij 100 procent zeker geen joodse of zigeunervoorouders had.
Zuiver bloed is belangrijk bij de extremistische Jobbik. Ze danken hun aanhang vooral aan hun hetze tegen zigeuners, maar als die het niet gedaan hebben, kun je altijd nog de joden de schuld geven: antisemitisme is het tweede stokpaardje van de partij. Van partijvoorzitter Gábor Vona is ook ooit beweerd hij joods bloed had. Hij nodigde partijgenoten prompt uit op de wc te komen kijken of hij besneden was.
Het document dat de Jobbik-afgevaardigde  raszuiver was, werd al in 2010, kort voor de lokale verkiezingen, afgegeven. Nagy Gén, een bedrijf dat gevestigd is in de gerenommeerde ELTE-universiteit in Budapst, testte het genoom van de parlementariër op achttien punten die volgens het bedrijf uitsluitsel geven over de aanwezigheid van  joodse of zigeunervoorouders. Het was een extremistische website die de zaak aan het rollen bracht. Uiteraard niet omdat ze tegen die test waren. Ze prezen de nobele stap van de Jobbik-afgevaardigde.
In Hongarije leidde de kwestie behalve tot aangifte en morele verontwaardiging ook tot een debat of zulk onderzoek technisch eigenlijk mogelijk is. Maar dat is uiteraard niet de essentie. Waar het om gaat, is wat de vraag hoe het kan dat een bedrijf überhaupt bereid kan zijn tot zo'n onderzoek en blijkbaar zelf niet inziet dat met zo'n onderzoek een grens overschreden wordt.


zondag 10 juni 2012

Boedapestgids als e-boek

Oud en toch nieuw: mijn gids over Boedapest als e-boek. Het is een herziene en vernieuwde uitgave van mijn boek dat in 2008 voor het eerst verscheen. Sinds de eerste uitgave is er behoorlijk wat veranderd in Boedapest: er zijn bruggen gebouwd, straatnamen veranderd en nieuwe gebouwen verrezen. De veranderingen zijn niet alleen materiaal. Nieuwe culturele en politieke ideeën hebben opgang gemaakt. Bovendien heb ik de stad in vier jaar tijd weer beter leren kennen. Er waren, kortom, nieuwe verhalen te vertellen. 
Boedapest, een Verhalende Reisgids leidt de lezer per hoofdstuk rond door een bepaalde periode uit de geschiedenis van de stad en van Hongarije en door een wijk die die periode het beste vertegenwoordigt. Het Romeinse Boedapest voert langs de opgravingen in Óbuda, de Middeleeuwen langs de restanten gotiek op de burchtheuvel, en Turks Boedapest leidt de lezer langs de baden en andere gebouwen uit de tijd van de Turkse bezetting. Joods Boedapest belicht de geschiedenis van de Joden in de stad en communistisch Boedapest het sociaal-realisme en de Hongaarse opstand van 1956. De zwerftocht door tijd en stad eindigt met de nieuwe architectuur van de moderne stad.
Boedapest, een Verhalende Reisgids is geen reisgids in de normale zin van het woord. In tegenstelling tot de papieren versie geeft het e-boek een zekere praktische informatie over adressen en openingstijden, maar voor uitgebreide tips over goede restaurants en hotels moet je in andere gidsen zijn. Het boek is bestemd voor mensen die tijdens hun bezoek meer willen weten over de achtergronden van de stad en de gebouwen die ze zien, maar ook voor thuisblijvers die graag meer willen weten over Boedapest en Hongarije. Behalve historische informatie behandelt het boek sociale, politieke en culturele ontwikkelingen en zaken die typisch zijn voor het dagelijks leven in Hongarije. In aparte kaders worden de verhalen verteld van mensen en gebeurtenissen die het gezicht van de stad hebben bepaald.
De elektronische uitgave biedt niet alleen bijgewerkte feiten en nieuwe verhalen, maar is ook voorzien van nieuwe foto's, nieuwe kaarten, adressen en links naar nuttige websites. Kijk hier voor een voorproefje.


Waarom een e-boek? Om meerdere redenen. Een hele praktische is dat de papieren uitgave niet meer wordt herdrukt, en boeken tegenwoordig gelukkig een tweede leven als e-boek kunnen krijgen. 
Daarnaast is het e-boek juist voor reisgidsen ideaal. E-boeken wegen niets. Ze zijn te lezen op de computer of laptop, of ze zijn handzaam mee te nemen op een speciale e-reader, of op smartphone of tablet en te lezen via een ereader-app. Via de zoekfunctie van zo'n apparaat zoek je veel makkelijker iets op dan via het register van een papieren boek. 
Inherent aan reisgidsen is ook dat ze verouderen, zelfs als ze, zoals Boedapest, een Verhalende Reisgids, vooral over de achtergronden van de stad gaan. Kopers kunnen zich daarom abonneren op een gratis update die ik om de één a twee jaar wil uitbrengen.
Boedapest, een Verhalende Reisgids, is verkrijgbaar voor Epub en Kindle, prijs €9,50. Voor meer informatie, zie ons boekenaanbod

donderdag 7 juni 2012

Crisis in Europa 6: Gratis op vakantie


Het dagblad Trouw heeft dezer maanden een serie over de gevolgen van de crisis voor gewone families in zes Europese landen. In Hongarije volgen we de familie Újvári. Aflevering 1 verscheen op 14 maart,aflevering 2 op 15 april, aflevering 3 op 29 april, aflevering 4 op 11 mei, aflevering 5 op 30 mei.  Vandaag aflevering 6: een plek voor jezelf

Strand langs de Donau
Vakantie? Zeker, Emil en Mária gaan dit jaar op vakantie, net als altijd. Maar van hun droom om nog een keer naar Frankrijk te gaan, komt het zeker niet. Een reis naar het buitenland zit er financieel niet in. Echt erg is dat niet. Sinds jaar en dag trekken ze ’s zomers met tent en kano naar een rustig veld bij een strandje in het rivierbos langs de Donau, waar ze twee weken lang met een stapel boeken wild kamperen. Niet vanwege het geld, maar omdat dat voor hen het ultieme gevoel van vrijheid is.
“We hebben ook op campings gestaan. Daar heb je meer luxe, een warme douche en zo. We waren ook in Kroatië, om steden te bezoeken, en dat was prachtig. Maar als ik echt wil ontspannen, gaat er niets boven wild kamperen aan de Donau,” zegt Mária. Drijfhout sprokkelen langs de oever, koken boven open vuur, een avondlijk bad in de rivier: het kost niets, maar veel mensen gruwen bij de gedachte aan zoveel gebrek aan comfort. Zij kijken er iedere zomer naar uit.
Dat hebben ze voor op andere Hongaren, waarvan tweederde dit jaar vanwege geldgebrek geen vakantieplannen heeft. Ze zien het om zich heen. “Tot voor kort kregen veel mensen vakantiecheques. Het was een belastingvrij extraatje dat bedrijven hun personeel gaven, waarmee je kon hotels en vakantiereizen kon betalen. Maar die regeling is afgeschaft, en daarom kunnen veel mensen zich geen vakantie meer veroorloven,” zegt Mária.
Zelf maakten ze vaak gebruik van de gastenverblijven die Hongaarse musea onderhielden voor bijvoorbeeld bezoekende onderzoekers. Personeel van andere musea kon daar ook verblijven, gratis. Maar ook dat is afgelopen. “Het bracht ons naar de meest onverwachte plaatsen. Maar steeds meer plattelandsmusea gaan dicht, en de rest moet bezuinigen, dus die gastenverblijven zijn er nauwelijks nog,” zegt Emil.
Dat Hongaren geen vakanties plannen, betekent trouwens niet dat ze niet naar het buitenland gaan.