REFERENDUM

Het Constitutionele Hof heeft gisteren drie vragen goedgekeurd die Fidesz in een referendum aan de bevolking wil voorleggen: of er een eigen bijdrage moet blijven voor doktersbezoek en bij opname in het ziekenhuis en of studenten collegegeld moeten betalen.
Zo'n referendum lijkt een schot voor open doel. Aangezien de meeste mensen hun geld liever in hun zak houden als het kan, lijkt me de kans behoorlijk groot dat de kiezer het met Fidesz eens zal zijn.
Aan de andere kant: ik hoor ook regelmatig mensen zeggen dat het tegenwoordig een stuk rustiger bij de dokter is en dat het prettig is dat ze geen uren meer hoeven te wachten op al die mensen die voor iedere onzinklacht naar de arts gaan. Dat voordeel zou uiteindelijk wel eens een stuk groter kunnen zijn dan het feit dat je tien, vijftien keer per jaar 300 forint in je zak houdt.
Maar het begint erop te lijken dat kiezers die zich tegen die tijd naar het stemhokje wagen, niet meer drie vragen, maar een heel boekwerk moeten gaan beantwoorden. Alleen gisteren al diende de MSzP maar liefst twintig eigen referendumvragen in en de Nationale Kiescommissie moet zich binnenkort maar liefst over 71 vragen buigen.
Daaronder zijn ook vragen met betrekking tot het eigen gedrag van de parlementariërs. Als het aan premier Gyurcsány ligt, komt er namelijk een einde aan het vermengen van functies en de mogelijkheid om bijvoorbeeld én burgemeester én parlementariër te zijn. Zo is de burgemeester van Debrecen, toch een stad van ruim 200.000 inwoners, en bovendien een paar uur rijden van Budapest, ook parlementslid. Je vraagt je af waar hij de tijd vandaan haalt.
Ook moeten parlementariërs hun echte vermogen (dus ook dat van hun vrouw) gaan opgeven, want nu doen ze zich vaak veel armlastiger voor dan ze in werkelijkheid zijn. Verder moeten partijen alle 'civiele organisaties' die ze opzetten in het vervolg maar zelf financieren en moet de financiering van verkiezingscampagnes een stuk helderder worden.
Het voorstel vereist een tweederde meerderheid in het parlement. Zijn eigen partij heeft de premier - aarzelend - meegekregen, maar om het voorstel erdoor te krijgen, zou ook Fidesz ermee moeten instemmen. Die partij loopt niet over van enthousiasme, nogal op opmerkelijk gezien het feit dat Fidesz zich toch zo druk maakt over alle gevallen van vermeende belangenverstrengeling bij de regeringspartijen.
Vandaar dat Gyurcsány het volk wil laten beslissen. Dat kan zonder problemen, zolang zijn eigen coalitie hem maar steunt, want een parlementaire meerderheid kan altijd beslissen een referendum uit te schrijven.
Persoonlijk ben ik geen voorstander van referenda. Als de vraag heel complex is, kan de kiezer er niets mee, of is hij makkelijk op het verkeerde been te zetten. En als de vraag de eigen portemonnaie betreft of iets dan in zijn achtertuin gebeurt, is het antwoord voorspelbaar. Eerlijk is eerlijk, ik wil liever ook geen gevangenis/daklozenopvang/tippelzone in de straat. Al ben ik in zijn algemeenheid wel van mening dat gevangenissen, daklozenopvang en tippelzones nuttige instellingen zijn.
Maar als je dan al referenda organiseert, waren die volgens mij oorspronkelijk bedoeld als middel om de gewone burger invloed te geven op de politiek, en niet als buitenparlementair propagandaplatform. Politieke partijen horen hun debat in het parlement te voeren en daar met goede argumenten slechte voorstellen van tafel te krijgen. Maar dat is natuurlijk wel veel moeilijker dan simpelweg de massa bespelen met de vraag of ze bij ieder doktersbezoek 300 forint willen betalen.