Roma-kinderen doen het slecht in het Hongaarse onderwijs. Ze beginnen vaak met een achterstand en komen daarom in het speciale onderwijs terecht. Anderen eindigen in aparte klassen, of op de achterste bankjes waar weinig aandacht aan hen wordt besteed. Veel Hongaarse ouders vrezen dat het onderwijs eronder lijdt als er veel Roma-kinderen in de klas zitten. Net als op zwarte scholen in Nederland sturen ze hun kinderen dan liever elders heen.
Aan de ene kant is er sprake van discriminatie, maar het blijkt vaak ook moeilijk om Roma-ouders echt voor het onderwijs van hun kinderen te interesseren. Toch is die betrokkenheid van ouders essentieel, willen de kinderen op school succes hebben. Urszinyi: ,,Kinderen kopiëren de houding van hun ouders. Als die negatief is, is de kans groot dat het kind op school afhaakt.’’ Vandaar dat Pedamoka, vier jaar geleden opgezet door de Nederlandse Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO), grote nadruk op ouderparticipatie legt.
Daarvoor moeten aan beide zijden vooroordelen worden doorbroken. Als eerste stap stuurt Pedamoka de klassenonderwijzers op huisbezoek, samen overigens met een Roma-expert. Urszinyi: ,,Ze vinden dat doodeng. Sommigen vragen echt of ze dan geen politiebescherming nodig hebben. Vaak is de eerste keer dat ze een zigeunerbuurt ingaan en de leefomstandigheden van hun leerlingen zien.’’
Als er enig vertrouwen tussen ouders en onderwijzers is ontstaan, is het zaak om de ouders de school in te krijgen. Als lokmiddel organiseert Pedamoka computerlessen in het schoolgebouw. Ouders grijpen die kans vaak dankbaar aan, want computerkennis vergroot hun kansen op de arbeidsmarkt en in het oosten van Hongarije, waar Pedamoka vooral actief is, is de werkloosheid hoog, met name onder de Roma.
Pedamoka richt zich in de eerste plaats op scholen met een gemengde samenstelling. Doel is de segregatie daar te doorbreken. Daarvoor zijn door de SLO in samenwerking met Hongaarse onderwijzers speciaal lesmateriaal en handleidingen voor leerkrachten ontwikkeld. Verder geeft de stichting trainingen van leerkrachten, waarin naast het belang van ouderparticipatie veel nadruk op het verbeteren van de sfeer en de samenwerking in de klas ligt. Zo’n dertig scholen werken inmiddels met het nieuwe materiaal en ook vanuit het ministerie van onderwijs is interesse voor de aanpak.
,,In het normale Hongaarse lesmateriaal komen Roma niet voor, of alleen in negatieve zin. Daar kunnen zigeunerkinderen zich helemaal niet in terugvinden’’, zegt projectleider Jenne van der Velde. De vrolijk geillustreerde boeken besteden veel aandacht aan Roma-verhalen, -gebruiken en -muziek. Voor het geschiedenisonderwijs is er een docentenmap met verhalen van de oraal overgeleverde Roma-geschiedenis.
De boeken zijn vrolijk geïllustreerd en wijken alleen daarmee al af van het gewone lesmateriaal dat veel scholen gebruiken. Maar supermodern is de lesmethode niet en dat is een bewuste keuze, zegt Van der Velde. ,,Natuurlijk kun je met de modernste onderwijsmethoden uit Nederland komen aanzetten. Dat zie je Amerikanen bijvoorbeeld vaak doen. Maar dan krijg je eilandjes die niet aansluiten bij de rest van het onderwijs, en dat is niet de bedoeling. Het materiaal is moderner dan wat onderwijzers hier kennen, maar sluit nog wel zo aan bij wat ze gewend zijn, dat ze het makkelijk accepteren.’’
ROMA IN HONGARIJE
Hongarije telt naar schatting zo’n half miljoen Roma. Vooral op het platteland de werkloosheid onder hen zeer groot enorm. Discriminatie komt zeer veel voor. In het oosten van Hongarije, waar de meeste zigeuners wonen, tref je aparte Roma-dorpen aan, waar de leefomstandigheden vaak heel slecht zijn. Elders kennen dorpen vaak een ‘zigeunerrij’, één of twee straten waar vrijwel uitsluitend Roma-gezinnen wonen, over het algemeen in de kleinste en slechtste huizen van het dorp.
Volgens het ministerie van onderwijs zijn er 180 gesegregeerde scholen in Hongarije. Daarnaast zijn er 700 aparte Roma-klassen in gewone scholen en meer dan 2000 klassen waar meer dan de helft tot driekwart van de leerlingen zigeuner is. Eenderde van alle zigeunerkinderen zit op een school die overwegend door Roma wordt bezocht.
Om de segregatie in het onderwijs aan te pakken, heeft de huidige minister van onderwijs in 2002 een speciale afdeling voor Roma in zijn ministerie opgericht. Mede dankzij EU-fondsen is er sinds kort ook extra geld voor kinderen uit achterstandsgezinnen, wat scholen moet stimuleren zich extra in te zetten voor hun Roma-leerlingen. Nieuwe wetgeving moet discriminatie in het onderwijs moeilijker maken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten