Beer in de keuken

Dictator Ceausescu op berenjacht

Begin november hoorde de familie Domokos in het Roemeense Băile Tușnad enorm gestommel de keuken. Toen ze gingen kijken, zagen ze een beer die bezig was hun koelkast uit te ruimen. Het beest ging ervandoor, maar niet met lege poten: hij nam de reuzel en de auberginecreme mee en peuzelde die in de tuin op. Toen de familie noodnummer 112 belde, werd hen verteld dat er even niemand kon komen: de lokale politie was net op weg naar een naburig pension, vanwege een melding dat daar een beer had ingebroken.
De familie Domokos was zeker niet de enige die zoiets overkomen is. Beren die pannenkoeken uit de keuken jatten of voorraden uit de schuur zijn een normaal verschijnsel in de Roemeense Karpaten. Sinds de zomer wordt de regio geplaagd door lastige beren en wie dacht dat de dieren een winterslaap houden, komt bedrogen uit. De (onvolledige) oogst van de afgelopen maanden: begin januari raakte een man gewond toen hij een beer uit zijn tuin verjoeg. Gelukkig waren zijn honden bij hem om hem te helpen. Minder gelukkig liep het in december met een jager af, die door een beer werd aangevallen. Overigens was de jager op illegale berenjacht.
Op 3 november raakte in Brasov, een stad van 250.000 inwoners, een 27-jarige man gewond door een beer. Een dag later haalden beren in dezelfde stad een afvalcontainer leeg. In dezelfde week werd een berghut in de buurt van Brasov drie keer door een beer bezocht. De laatste keer wist hij in de keuken door te dringen en pikte de suiker mee. Sindsdien is de beer nog herhaaldelijk gesignaleerd, begin januari stond hij naast de lokale skipiste. In Băile Tușnad roofden beren niet alleen auberginecreme, maar ook de kaarsen en bloemen van het lokale kerkhof. En in de toeristenplaats Busteni moest de politie op één avond maar liefst tien beren gelijktijdig de stad uitjagen.
Roemenië is met naar schatting 6000 beren het meest beerrijke land van de EU. Dat is wel eens anders geweest. Na de Tweede Wereldoorlog was de soort haast uitgestorven. Maar in de communistische tijd werden ze beschermd. Er werd wel op hen gejaagd, maar alleen door de partij-elite, en uiteindelijk slechts door één man, dictator Niculae Ceausescu, die de beren op speciale voederplaatsen liet voeren, zodat hij zittend op een hoogzitter soms tien of meer dieren op een dag kon afschieten.
Maar zelfs Ceausecu kon alleen niet zoveel dieren omleggen dat hij de groei van de berenpopulatie daarmee stopte. Na de val van het communisme kwamen er jachtvergunningen. Buitenlanders hadden de 10.000 euro die de Roemenen voor het schieten van een beer vroegen, er graag voor over. Jaarlijks kostte dat zo'n 550 beren het leven, maar in 2016 werd de Roemeense jacht op beren, en die op wolven en lynxen, tot veler verbazing van de ene op de andere dag helemaal verboden.
Sindsdien is het aantal beren verder gegroeid, maar dat is volgens het Wereldnatuurfonds niet de belangrijkste reden waarom ze het bos uitkomen. Die organisatie wijst op de ongecontroleerde Roemeense boskap, die het leefgebied van beren en wolven in het Karpatengebergte ernstig aantast. Verder worden de dieren aangetrokken door voedselresten die toeristen bijvoorbeeld achterlaten. Om die reden was Poenari, een van de populairste kastelen in Roemenië, afgelopen zomer een paar dagen dicht toen een berenmoeder met drie jongen het pad erheen onveilig maakten. Uiteindelijk werd die familie naar elders verplaatst.
Bewoners van de Karpatenregio hebben geen boodschap aan zulke argumenten. Zij willen simpelweg af van de dieren, die niet alleen auberginecreme en suiker, maar ook schapen en geiten roven en die al een aantal mensen ernstig verwond hebben. Menigeen heeft inmiddels zelf actie ondernomen, op de meest beeronvriendelijke manier: door lokaas met een langzaam werkend gif neer te leggen, zodat de dieren een eind van de bewoonde wereld een buitengewoon nare dood sterven.
Onder publieke druk hebben professionele jagers onlangs opdracht gekregen de 140 meest problematische beren en 97 wolven af te schieten. Natuurbeschermers protesteren heftig. Volgens hen is het een betere oplossing om de bewuste beren te vangen en te exporteren naar landen met een kleinere berenpopulatie, waar nieuw bloed welkom is en dreigende inteelt kan voorkomen.
Maar zo makkelijk is dat niet, heeft minister van milieubescherming Gratiela Gavrilescu al gemerkt. Midden oktober peilde zij tijdens een conferentie over biodiversiteit in de EU of andere berenlanden interesse in de Roemeense dieren hadden. Het antwoord was een duidelijk nee. Geen Zweed, Kroaat, Fin, Slowaak of Sloveen zit te wachten op een Roemeense beer in zijn vuilnisbak.