Vroeg uit de veren

Op weg naar school

Gisteren was echt, echt de laatste dag dat onze zoon op een onmogelijk vroeg tijdstip, half acht wel te verstaan, op school moest zijn. Voor, nota bene, de feestelijke opening van de mondelinge examens. Alsof dat niet een uurtje later had gekund..
Maar nee, dat kan geen uurtje later. Hongaarse scholen beginnen vroeg. Peuters, kleuters, basisscholieren en pubers: allemaal worden ze geacht om iedere dag om acht uur - of eigenlijk eerder, want om acht uur stipt begint de les - op school te zijn. Scholen zijn geen uitzondering. Heel Hongarije gaat vroeg uit de veren.
Dat blijft wennen voor Nederlanders. Vorige week ging onze huisbel om half zeven 's ochtends. Toen ik slaperig over het balkon keek, stond daar beneden een wat oudere, geblondeerde dame met een krant in haar hand. Ze had per ongeluk de verkeerde bezorgd, zei ze. Toen ik meldde dat ik half zeven geen tijd vond om aan te bellen, leek ze mijn probleem niet echt te begrijpen. Ze wilde alleen maar behulpzaam zijn, per slot van rekening. Ze had trouwens de goede krant bezorgd, ook dat nog.
Een luidruchtige straatvegersauto om kwart voor zeven 's ochtends in de straat? De telefoon die voor zevenen rinkelt? Waarom niet, iedereen is dan toch al wakker? Wie in Hongarije vroeg van huis wil gaan om de ochtendspits te voorkomen, mag echt op tijd vertrekken, want om half zeven is het al behoorlijk druk op de weg. Ooit dachten we om een uur of zes op zondagochtend de snelweg voor ons alleen te hebben. Niet dus. Niet dat het spitsuur was, maar er was verrassend veel verkeer op de straat.
Vrijwel iedere Nederlander die ik ken heeft zijn eigen vroege opstaandersanekdote, over treinen om vier uur 's ochtends die rammelvol blijken te zitten, en straten die vroeg in de ochtend al gonzen van het leven. Een vriendin vertelde ooit hoe haar dochter, die nota bene wegens een gecompliceerde enkelbreuk niet kon gymmen, desondanks verplicht werd om iedere week een keer een nulde uur (om zeven uur) bij de gymles op school aanwezig te zijn. Op een camping waar we ooit tussen Hongaren en Nederlanders in stonden, botsten de twee levensstijlen wat ons betreft pijnlijk. Terwijl de buren aan de ene kant tot na enen onder genot van een biertje, of een aantal biertjes, door kletsten, stonden die aan de andere kant al weer om vijf uur voor hun tent om iets te gaan doen. Voor ons bleef pakweg vier uur nachtelijke stilte over.
Misschien is het genetisch bepaald. Onze zoon, die iedere ochtend voor zessen op moest om op tijd op school te zijn, werd er soms letterlijk ziek van en belandde met migraine in bed. Dat gebeurt nooit zodra de wekker op een menselijke tijd staat, op zeven uur of zo. Maar zijn klasgenoten vinden dat vroege uur heel gewoon. Bij de enkele keer dat ze voorgelegd kregen hoe laat iets moest beginnen, kozen ze steevast voor acht uur of zo. En toen de cursisten op zijn zaterdagse IT-cursus, allemaal Hongaarse pubers, werd gevraagd hoe laat ze wilden laten starten, waren ze massaal voorstander van vroeg in de ochtend beginnen.