Autobelasting in Budapest?

Met een beetje pech staat in februari het openbaar vervoer in Budapest stil. Niet vanwege stakingen, maar omdat de BKV, het openbaar vervoersbedrijf op de fles dreigt te gaan. De BKV draait al jaren verliesgevend, deels, omdat er vrijwel nergens op de wereld openbaar vervoer bestaat waar geen staatsgeld bij moet, deels omdat het bedrijf gewoon buitengewoon inefficiënt gerund wordt.

Metro in Budapest

Dan heb ik het niet over de infrastructuur, die op zich prima is, zij het dat het materieel soms wel erg oud is, maar over management en personeelsbeleid. Het probleem is dat de regering, die ook moet bezuinigen, dat onder meer wil doen door te besparen op de subsidie van de BKV. Niemand weet of en hoeveel Budapest dit jaar van de staat gaat krijgen om de boel draaiende te houden.
Een wereldstad als Boedapest zonder openbaar vervoer... je kunt je het sociale en economische drama dat daaruit volgt niet voorstellen. Je mag hopen dat het gezond verstand op tijd ingrijpt, maar voorlopig is de hoofdstad op zoek naar noodmaatregelen. En één daarvan is het plan om een autobelasting in te gaan voeren voor het gebruik van de hoofdstedelijke straten. De opbrengst daarvan zou de BKV overeind moeten houden.
En niet zomaar een belasting. Ze willen maar liefst 10.000 forint, pakweg 33 euro, per maand gaan vragen. In een land waar het minimumloon op iets van 90.000 forint ligt, betekent dat iemand met een minimuminkomen in Boedapest dus meer dan 10 procent per maand zou zijn alleen om te mogen rijden.
Dan heb je de benzine nog niet eens meegerekend. Het zou zoiets zijn alsof ze automobilisten in Amsterdam 150 euro per maand gemeentelijke autobelasting zouden vragen. Duizend forint per maand, nu goed, maar 10.000? In welke wereld leven mensen die zo'n voorstel doen?
Ik vermoed dat als de maatregel werkelijkheid zou worden, tweedehandsauto's in Boedapest spotgoedkoop worden, want wie wil er dan nog autorijden? Gelukkig is er dan nog wel de metro, hoewel, als niemand nog een auto heeft, levert zo'n autobelasting ook niets op, en gaat de BKV alsnog ten onder.
Het zal niemand verbazen dat het plan op enorm verzet stuit. Taxi-organisaties hebben al aangekondigd dat als het doorgaat, ze taxiblokkades gaan organiseren zoals ze dat ook in 1990 deden toen de regering de benzineprijs in één klap verhoogde (een actie die toen, kort na de val van het communisme, zo ongewoon was, dat velen er een soort revolutie in zagen). Bij de gemeente zelf wil niemand bekend staan als de bedenker van deze belasting.
Toch kan ik me andere opties indenken dat zo'n absurde heffing. Bijvoorbeeld een reorganisatie van de BKV, zoals die al twintig jaar geleden plaats had moeten vinden. De inefficiëntie straalt werkelijk van het bedrijf af. Neem het kaartjessysteem, dat sinds het communisme niet is veranderd, en dat passagiers die geen abonnement hebben, verplicht bij iedere overstap een nieuw kaart (1 euro!) af te stempelen. Dat vraagt om creatief zwart rijden.
Gepensioneerden mogen gratis. Nu hoef je hen misschien niet de volle mep te laten betalen, maar wat is er tegen een gereduceerd tarief, zoals dat elders in de wereld ook gebruikelijk is? Het is een beetje idioot om automobilisten, en dat zijn echt niet alleen de welvarende Hongaren, op te laten draaien voor het feit dat anderen gratis rijden.
Er wordt al jaren gesproken over een nieuw kaartjessysteem, maar dan moet het meteen het beste van het beste zijn. Hou het simpel, maar voer bijvoorbeeld bij de metro controlepoortjes in, zoals die ook in Parijs, of Bukarest of New York bestaan. Dan bespaar je meteen op de uiterst onnuttige controleploegen, meestal een mannetje of vier, die tegenwoordig boven aan iedere metrotrap staan te 'controleren'.
Ik ken iemand die, om die controle uit te testen, wekenlang zonder enig probleem hetzelfde kaartje liet zien. Zelf kwam ik er gisteren achter dan ik mijn abonnement twee weken geleden per ongeluk verkeerd om in het hoesje had gestopt, zodat helemaal niet te zien was wat het eigenlijk was. Niet dat dat één van die controleurs die daar de hele dag hun werktijd staan te verleuteren, is opgevallen. Ik kwam er bij toeval achter, omdat ik na wilde kijken tot wanneer dat abonnement geldig was.
De boetes zijn hoog, maar als de pakkans, zelf met controle, zo gering is dat je misschien één keer per maand een boete moet betalen, dan vraag je erom dat mensen massaal zwart rijden, en dat is dan ook het geval. Dan ben je met een maandelijkse boete namelijk nog altijd goedkoper uit dan met een abonnement.
Een effectiever en eerlijker kaartjessysteem, zodat zwartrijden minder aantrekkelijk wordt, en dan het management nog op de schop en overbodig personeel eruit: ik wil niet zeggen dat de BKV daarmee meteen uit de problemen is, maar helpen zou het zeker. Het zou sommigen hun baan kosten, zeker, maar een faillissement van het bedrijf zou veel meer mensen hun baan kosten. En ik vermoed dat een autobelasting ook niet gunstig is voor de werkgelegenheid in Budapest.