SCHOON

In de zomer van 1989 stonden we een paar dagen met onze tent op de camping van Matészalka. Het was er doodrustig, om precies te zijn, we waren de enigen. Nu waren de meeste campings in Hongarije in die dagen erg rustig. Kamperen werd door Hongaren gezien als een noodoplossing voor arme mensen, en de campings waren daar dan ook naar: kale grasveldjes met minimale voorzieningen, liefst ergens tussen een spoorweg en een provinciale weg ingeklemd.
Maar Matészalka spande toch wel de kroon, en dat had mogelijk iets te maken maken met het zorgwekkende laagje witte asvlokken dat onze tent iedere dag bedekte. Wat voor fabriek er precies in het stadje stond, kan ik me niet herinneren, maar het was duidelijk dat filters in de schoorsteen geen standaard-voorziening waren.
Toen wij vier jaar geleden besloten naar Vác te verhuizen, was de reactie van de meeste Hongaren die we kenden: Vác? Dat is toch altijd bedekt onder een laag stof van de plaatselijke cementfabriek. Zo herinnerden we ons Vác ook, van begin jaren negentig: als een soort tweede Matészalka, een droefgeestig fabriekstadje onder de rook van een enorme cementfabriek.

Wat wij nooit mee hadden gekregen, was dat Vác meer fabrieken had. Aan de zuidkant van het stadje stond ooit een bandenfabriek en een bedrijf waar fotochemicaliën geproduceerd werden. Als de bandenfabriek rubberafval had, ging dat buiten op een grote hoop in de fik. Als ze dat zagen bij de chemiefabriek, vulde die zijn kruiwagens en dumpte zijn troep in de vlammen. Zo althans herinnert een geboren Vác'er zich de "goede oude tijden".
Inmiddels kom ik zelden nog mensen tegen die zich Vác herinneren als een droevig industriestadje. Mooi, barok, onontdekt, en zo goed bereikbaar vanuit Budapest, dat is wat de meeste Hongaren tegenwoordig over Vác weten, reden waarom je steeds meer Budapesters hebt die ons voorbeeld volgen en er een huis kopen. Industrie is er nog steeds.
Gelukkig maar, want ergens moeten mensen toch werken. Zelfs de cementfabriek draait nog steeds op volle toeren. Maar dankzij de Duitse investeerder die daar het nodige geld instak, voldoet het bedrijf tegenwoordig aan de EU-regels en produceert het geen stof meer. Ook de ander fabrieken doen hun werk zonder zwarte walm en stank. Brussel moet zich wat mij betreft niet bemoeien met de vorm van de komkommers, maar sommige EU-regelgeving is toch zo slecht nog niet.