OPSTAAN

Hongaren zijn een volk van vroege opstaanders. Dat geldt trouwens voor meer Centraal-Europeanen: ooit stond ik in Hongarije op een camping tussen Nederlanders en Polen. Tussen het gezellige kletsen tot middernacht bij de ene tent en het voor dag en dauw opstaan in de andere kwam er van mijn nachtrust weinig terecht.
Onze buren gaan iedere ochtend om vijf uur uit de veren, inclusief hun zesjarige dochter voor wie dat duidelijk te vroeg is en die dan altijd erg moet huilen. Om de file richting Budapest 's ochtends voor te zijn, moet je vroeg van huis gaan, want om half zeven is het al behoorlijk druk rond de hoofdstad. Scholen hebben vanaf zeven uur opvang, zodat ouders door kunnen naar hun werk. Zelfs op zondag om een uur of zes, een moment waarop je in Nederland echt geen hond op straat ziet, zijn er in Hongarije altijd al mensen op pad.
Maar hoé vroeg veel mensen opstaan, ben ik me pas echt bewust geworden dankzij het Engelse klasje dat ik in een dorp geef. Daar kwam klokkijken aan de orde, en toen bleek van de vier aanwezigen twee iedere dag om vier uur opstonden.
De een werkt als tuinierster in Budapest en moet de bus van kwart over vijf halen. Ik ben er nog niet aan toe gekomen te vragen wat ze in dat uur daarvoor doet, maar ik heb een vermoeden: een goede vriendin van mij kookt 's ochtends om zes uur, voor ze naar haar werk gaat, een hele maaltijd, zodat man en zonen rond het middaguur niet van het traditionale warm eten verstoken zijn.
De andere leerlinge is eigenaresse van de dorpswinkel die iedere ochtend om zes uur opengaat. Voor die tijd moet er natuurlijk wel verse melk en vers brood komen. Beiden gaan, het is te verwachten, iedere avond om negen uur naar bed. Mijn bewondering voor hun doorzettingsvermogen om iedere week naar de les te komen, is met sprongen toegenomen en dat het van huiswerk maken niet echt komt, is hun bij deze vergeven.
Het verklaart voor mij meteen ook iets dat een Nederlandse kennis in een klein Hongaars dorp ooit overkwam. Haar zesjarige dochter was de tijd vergeten en om acht uur 's avonds nog niet thuis. Ma ging haar ophalen op het adres waar ze speelde. Daar zat de hele familie al in pyama en nachtjapon, duidelijk ongeduldig te wachten tot het kind eindelijk wegging. Toen de Nederlandse bij het tuinhek omkeek, zag ze binnen de tv uitfloepen. Eindelijk naar bed! Wie om vier uur opstaat, heeft dan per slot van rekening al een lange dag achter de rug.