MISDAAD

De toename van de misdaad is een van de grote thema's in Hongarije op dit moment, maar in tegenstelling tot wat veel Hongaren denken, is het land niet de misdaadhoofdstad van Europa, maar eerder een eiland van vrede. Dat zijn niet mijn woorden, maar die van György Virág, directeur van het Hongaarse Nationale Instituut voor Criminologie. Volgens Virág is de misdaad de afgelopen jaren eerder afgenomen dan gestegen. Wat wel is toegenomen, is de hoeveelheid geweld die criminelen gebruiken.
Misdaadcijfers zijn een lastig onderwerp, want de cijfers van het ene land zijn moeilijk te vergelijken met die van het andere. De manier waarop misdaden worden geregistreerd, verschilt, en in het ene land gaan mensen sneller naar de politie dan in het andere. Dat zeggen Hongaren ook tegen je als je hen erop wijst dat de misdaadstatistieken hier hun bewering dat het allemaal zo erg is, tegenspreken: "Wij vertrouwen de overheid en de politie niet, dus doen we geen aangifte. In werkelijkheid is het allemaal véél erger."
Nu is het in werkelijkheid overal véél erger. Welke Nederlander gaat nog naar de politie als zijn fiets gestolen is? Dat soort kleine zaken komt nooit in de statistieken terecht. De kans dat die fiets ooit terug wordt gevonden, is per slot van rekening 0,0 procent, of je moet mijn oom zijn die zijn gestolen fiets toevallig op een brug zag staan.
Criminologen kijken echter niet naar officiele statistieken, maar doen onderzoek, en daar zijn internationaal methodes voor ontwikkeld. Daardoor zijn die onderzoeksresultaten veel beter te vergelijken dan de misdadenstatistieken van de politie. En uit dat onderzoek blijkt zonneklaar dat Hongarije binnen Europa een zeer veilig land is. Daar doen opvallende misdaden, zoals de recente moord op een basisschooldirecteur en een leraar, of die op een Roemeense handbalspeler, niets aan af.
Virág baseert zich op een serie onderzoeken onder slachtoffers van misdaad in de 'oude' EU en drie nieuwkomers: Hongarije, Polen en Estonie. Daaruit blijkt dat sinds 1990 het aantal inbraken in de hele EU, met uitzondering van Belgie en Ierland, is gedaald. Dat geldt dus niet alleen voor Hongarije, maar dus ook voor Nederland. Overigens behoort Nederland tot de landen met hoge criminaliteit, Hongarije tot de landen met de laagste.
Zo is de kans om slachtoffer van geweld op straat te worden, in Nederland een van de hoogste van Europa. Hongarije behoort wat dat betreft samen met Portugal en Frankrijk tot de veiligste landen. De kans om verkracht te worden is het hoogste in Zweden, Ierland, Duitsland en Oostenrijk en het kleinste in, juist, Hongarije, Portugal, Frankrijk en Spanje.
De kans om geconfronteerd te worden met zaken die met drugs te maken hebben, zoals naalden in het park of dealers op straat, is niet, zoals Nederlanders waarschijnlijk zouden verwachten, in Nederland, maar in Griekenland, Portugal, Spanje, Italie en Luxemburg. De minste kans op dat soort problemen heb je in, inderdaad, Hongarije, plus Denemarken, Finland en Zweden.
Is er dan niets waarin Hongarije negatiever scoort dan de anderen? Wel: veel Hongaren, samen met Grieken, Polen en Estoniers, melden dat ambtenaren hen de laatste twaalf maanden om steekgeld hebben gevraagd. Dat probleem komt het minst voor in Finland, Engeland, Zweden, Ierland en - niet echt verbazingwekkend - Nederland, dat ondanks bouwfraudeschandalen als een van de minst corrupte landen ter wereld geldt.
Gemiddeld is in de EU 15 procent van de bevolking jaarlijks slachtoffer van criminaliteit. In Ierland, Groot-Brittanie en Estonie is dat ruim twintig procent. In Hongarije, Spanje en Portugal is die kans minder dan tien procent. Maar uit het onderzoek blijkt ook dat Hongaren zich desondanks niet veiliger voelen dan andere Europeanen. Overigens: tachtig procent van de Hongaren gaat naar de politie als hen wat is overkomen. En daarin verschillen ze geen sikkepit van andere Europeanen.