OMGEKEERD

Een van de dingen die het Hongaars zo moeilijk maken, is dat ze geen voorzetsels en voornaamwoorden hebben, maar achtervoegsels. Zo'n woord waar van alles achter wordt geplakt, dat is knap verwarrend.
Maar Hongaren draaien meer om. Namen natuurlijk. Dat delen ze trouwens met veel Aziatische volkeren. Het is een andere manier van tegen de mens aan kijken. De Nederlandse volgorde gaat uit van het individu: Piet, welke Piet, nou die van Jansen. De Hongaarse gaat uit van de familie, of clan: de Varga's, welke Varga, nou, János.
Het kost me af en toe nog steeds moeite me voor te stellen als Hellinga Runa, maar het went. Maar het kan ook tot misverstanden leiden om je aan te passen. Een kennis die vaker in het buitenland was geweest en wist dat men het daar andersom doet, noemt me consequent Hellinga. Eerst dacht ik dat hij me simpelweg met mijn achternaam aansprak. Nu ik me van zijn fout bewust ben, heb ik het hart niet meer om hem te corrigeren.
Helemaal verwarrend wordt het als bereisde Hongaren ten behoeve van buitenlanders hun eigen naam gaan omdraaien. Dat geldt vooral als beide namen ook een voornaam kunnen zijn, wat regelmatig voorkomt. Er zijn bijvoorbeeld twee economen (de ene was ook nog een tijdlang minister). De ene heet Csaba László en de andere László Csaba. Maar vraag mij niet meer welke van de twee nu precies hoe heet, ik ben de draad wat dat betreft echt kwijt.
Er is nog een kwestie die Hongaren consequent omdraaien: data. Eerst het jaar, dan de maand, dan de dag. Zo leer je het op school, zo staat het op alle formulieren. Maar ook daar slaat de verwarring steeds vaker toe, want mooi dat de houdbaarheiddatum op pakken melk tegenwoordig vaak in ónze volgorde staat. Geïmporteerde verpakkingsmachines weten nu eenmaal niet beter.
Dat is vooral lastig bij data waar geen jaartal wordt genoemd. Is iets dat houdbaar is tot 07-08 nou goed tot 7 augustus of tot 8 juli? Het enige dat je kunt doen is je gezonde verstand gebruiken. Het moet bij heel wat mensen tot enorme verwarring leiden, want ik heb gemerkt dat veel Hongaren met omgekeerde data niet uit de voeten kunnen.
Onlangs werd ik gebeld door een school waar we onze zoon hadden ingeschreven. Wat zijn geboortedatum nu precies was. Ik bleek me vergist te hebben en had de maand en dag in de Nederlandse volgorde neergezet. Maar een 21ste maand, die bestond toch helemaal niet, zei de secretaresse wat verward.
Korte tijd later stond ik in de supermarkt gebogen over een bak met voorverpakte pakjes paté. Aan de andere kant stond een keurige oudere dame die me hulpzoekend aankeek. Waar de champignonpaté was die er volgens de prijskaartjes bij zou moeten zitten? Ik gaf haar een pakje mushroompaté. Er zat inderdaad geen Hongaarse sticker op.
Ze schoof haar bril wat naar voren en tuurde op het etiket. Tot wanneer was het goed, vroeg ze. Ik wees op de datum: 1-17-2008. Ze bleef puzzelend kijken en kwam er echt niet uit. Pas toen ik zei dat dat volgend jaar januari was, lichtte haar gezicht op. Dat was lang genoeg. Tegen die tijd was het pakje wel op, zei ze.