ANALFABETISME

Twintig tot dertig procent van de Hongaarse schoolkinderen is functioneel analfabeet. Dat is het schokkende resultaat van een onderzoek van de universiteit van Szeged en een nationaal competentieonderzoek waaraan vorig jaar 4000 scholen en in het totaal 452 duizend leerlingen deelnamen.
Dat wil niet zeggen dat ze niet kunnen lezen, maar wel, dat ze geen snars begrijpen van wat ze lezen. Volgens Gyöngyvér Molnár, adjunct van de Szegedse universiteit, ligt de fout voor een fors deel bij de onderwijzers.
Die menen dat een kind goed kan lezen als het de tekst voor zijn neus netjes opleest. Maar, zoals Molnár constateert, als je iemand leert hoe je Duitse woorden moet uitspreken, is het mogelijk dat hij een tekst foutloos voorleest zonder ook maar een woord Duits te spreken.
Het is niet voor het eerst dat uit onderzoek blijkt dat Hongaarse leerlingen niet goed presteren. Toen een paar jaar geleden in heel Europa het zogenaamde PISA-onderzoek werd gehouden, waarbij vooral gekeken werd naar het begrip van leerlingen en de wijze waarop ze met gegeven informatie omgaan, eindigde Hongarije ergens onderaan. Leerlingen bleken veel feiten uit hun hoofd te kennen, maar die totaal niet te kunnen toepassen in een andere situatie.
Dat schokte een deel van de Hongaren, maar lang niet alle. De directrice van het Arany János gymnasium in Boedapest bijvoorbeeld meende dat de Hongaarse kinderen in het nadeel waren geweest, omdat de vragen uit een andere taal waren vertaald... Dat dat ongetwijfeld ook voor de Finse kinderen gold, die in het PISA-onderzoek bovenaan eindigden, scheen haar niet te deren.
Maar nu, constateert de Hongaarse Magyar Hirlap, wordt het langzaam toch tijd om te aanvaarden dat het uitstekende niveau van het Hongaarse onderwijs niet meer dan een legende is. Want dat is in een groot deel van de Hongaarse samenleving toch nog steeds het beeld: dat het Hongaarse onderwijs met kop en schouders boven de rest uitsteekt. Als bewijs wordt vaak het grote aantal Hongaarse Nobelprijswinnaars aangevoerd, waarbij weinigen zich blijkbaar realiseren dat de meesten van hen hun opleiding grotendeels in het buitenland hebben gevolgd.
Veel Hongaarse taalboeken verwachten van de leerling niet veel meer dan dat hij netjes reproduceert wat hem wordt voorgekauwd, en dan valt dus niet op dat een kind niet begrijpt wat het zegt of schrijft. Bij het rekenonderwijs valt het gebrek aan begrip ook niet op, omdat de kinderen precies die informatie krijgen die ze nodig hebben, niet meer en niet minder.
Tachtig procent van de kinderen beantwoordt de vraag wat meer is, 20 gram of 15 decagram (150 gram) goed. Maar slechts veertig procent geeft nog het goede antwoord, als de vraag verpakt is in de volgende opdracht: als je in een warenhuis moet kiezen tussen twee zakjes chips, die allebei 200 forint kosten, en de ene weegt 20 gram en de andere 15 decagram, wat is dan de voordeligste keuze? En een groot deel van de leerlingen buigt zich serieus over de volgende opdracht: als op een boot een kat van 10 jaar is en een hond van 12, hoe oud is dan de kapitein?