GROOT VUIL

De groot vuil ophaaldienst is langs geweest. Eén keer per jaar kun je in Boedapest je oude troep kwijt. Een maand van tevoren krijg je het schema in de bus wanneer ze komen, en twee, drie dagen voor de grote dag verschijnen overal in de straat grote hopen. Veel kartonnen dozen, veel piepschuim en daar tussen alles wat zich in de loop van het jaar aan kapotte meubels, oude manden, stukke tv's en gebroken kinderspeelgoed heeft opgehoopt in huis.
Het lijkt een ordeloze stapel rotzooi, maar voor een hele groep mensen is dit jaarlijkse vuilnisspektakel de kern van hun bestaan. Iedere dag is er wel ergens in deze miljoenenstad groot vuil dag, en een heel leger mensen trekt van wijk tot wijk om de hopen te doorzoeken.
Dat gaat via een stricte pikorde. Eerst komen de autootjes met laadbakken, die oude tv's, electrische machines en oude metalen inladen. Daarna komen mensen die zich over krakkemikkige stoelen en meubels ontfermen. Zij worden weer gevolgd door een groep mensen die zelfs in de resten die er dan nog over zijn, wel iets bruikbaars weten te ontdekken.
Het grote vuil was voor hem maar een bijverdienste, vertelde de zigeuner die vijf minuten nadat we een stokoude printer, een kapotte kruimeldief en nog wat electrische apparaten buiten hadden gezet, opdook. Hij kocht ook meubels, oude tv's en oud metaal op. Er veel van te leven, zei hij.
Hoe het voor mensen was die lager in de pikorde stonden? Ja, voor hen was het grote vuil meestal de voornaamste bron van inkomsten, zei hij. Hij haalde zijn schouders op. ,,Voor hen is het natuurlijk moeilijker om ervan rond te komen. Maar het is een leven''.
Het zijn met name zigeuners die van het grote vuil hun professie hebben gemaakt. Vrouwen met lagen lange rokken over elkaar, zoals je ze in Hongarije eigenlijk nog maar zelden ziet. In straten waar vuil wordt opgehaald, nemen ze ergens op een hoek een plek in, op een oud krukje (altijd wel ergens bij de hand) en verzamelen om zich heen alle goederen die hen interesseren. Met haviksogen houden ze alles in de gaten en wachten op het vrachtwagentje dat langs komt om hun schatten op te halen.
De man die onze electronica ophaalt, bekijkt een oude laptop, waarvan de hard disk is gebroken en het beeldscherm afgebroken, met interesse. ,,Daar kan ik de batterij nog goed van gebruiken. Mijn dochter heeft er net zo een''. Een oude mand die eerst zijn interesse wekt, blijft uiteindelijk toch liggen. Maar een uur later is die ook weg. Lager in de pikorde was iemand daar toch heel blij mee.